حقوق کارگران در بودجه سال ۱۴۰۳ مشخص شد

 حقوق کارگران هر ساله درصدی افزایش پیدا می کند. در سال ۱۴۰۲ حقوق کارگران افزایش پیدا کرد اما کارگران و کارشناسان اقتصادی معتقدند تورم زیادی که در شروع سال به وجود آمد اثر این افزایش حقوق را از بین برده است. با توجه به آنکه دولت وعده افزایش حقوق کارمندان را داده، فعالان حوزه کارگری درخواست داده‌اند که حقوق کارگران نیز به تناسب حقوق کارمندان افزایش پیدا کند. 

جلسه شورای عالی کار تا آخر مهرماه برگزار می‌شود اما هنوز مطلبی در مورد تجدیدنظر در حقوق کارگران در دستور کار قرار نگرفته است. به نظر می‌رسد کارگران برای افزایش حقوق خود باید تا ابتدای سال ۱۴۰۳ منتظر بمانند.

معاون روابط کار وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی از حذف طرح استادشاگردی در برنامه هفتم و احتمال افزوده شدن یک بند الحاقی به آن خبر داد و با اشاره به برگزاری نشست شورای عالی کار تا پایان مهرماه گفت: قبول داریم که معیشت کارگران در شرایط تورمی سخت شده،اما حداقل حقوق کارگران سالی یک بار مشخص می‌شود و اگر قرار به تصمیم جدید باشد، باید در یک فرایند سه‌جانبه‌ و با نظر همه شرکای اجتماعی باشد.

علی حسین رعیتی‌فرد در حاشیه همایش ملی چشم انداز ایمنی و بهداشت شغلی در جمع خبرنگاران درباره افزایش حداقل دستمزد بر اساس نرخ تورم، گفت: طبق قانون میزان افزایش حداقل حقوق با توجه به تورم و نه الزاما به اندازه تورم است. سال گذشته تورم ۴۱ درصد بود درحالی‌که حداقل حقوق ۵۷ درصد افزایش یافت، امسال هم در یک فرایند سه جانبه‌گرایی افزایش حداقل حقوق مشخص شد. البته قبول دارم با توجه به تورم شرایط کارگران و حتی کارمندان دچار مشکل شده اما اینکه صرف نمایندگان کارگران پیشنهاد برگزاری جلسه افزایش حداقل حقوق را داشته باشند، کافی نیست.

هشتم مهرماه، سه ماه و شانزده روز بعد از ثبت درخواست رسمی اعضای کارگری شورایعالی کار، درنهایت معاون روابط کار وزیر کار اعلام کرد: «از ترمیم مزد خبری نیست؛ انشالله برای سال آینده تصمیم بهتری می‌گیریم».

رعیتی‌فرد در پاسخ به این سوال که جلسه‌ی شورایعالی کار با موضوع حداقل حقوق چه زمانی تشکیل خواهد شد و چرا به درخواست نمایندگان کارگران برای تشکیل جلسه با موضوع ترمیم حقوق پاسخ داده نمی‌شود، گفت: پیشتر جلسات شورایعالی کار هر ۳ – ۴ ماه یکبار تشکیل می‌شد، ما پیگیری کردیم و در حال حاضر ماهی یکبار تشکیل می‌شود. در مورد دستور جلسه هم رییس جلسه و دبیرخانه تصمیم می‌گیرد. موضوع ترمیم دستمزد در جلسات کارشناسی بحث شده اما در جلسه شورایعالی کار نه.

وی در ادامه تاکید کرد: برای رسیدن به تصمیم جدید شرکای اجتماعی حتما باید به جمع‌بندی برسند. صرفا یکی از شرکا نمی‌تواند تقاضا بدهد و بخواهد دستمزد اضافه شود شود. نزدیک ۵۰ درصد از مشاغل ما در کارگاه‌های خرد و زیر ده نفر است و هزینه‌های دستمزد در این کارگاه‌ها ۴۰ – ۵۰ درصد است. اگر قرار باشد دستمزد افزایش یابد کارفرماها مجبور به تعدیل می شوند ما باید هم کارفرما و هم کارگر را ببینیم و توازن را رعایت کنیم. در شرایط سخت اقتصادی هستیم و باید به کمک هم این شرایط را مدیریت کنیم که ان‌شالله برای سال جدید تصمیم خوبتری بگیریم.

«ان‌شالله برای سال جدید تصمیم خوبتری بگیریم»؛ این جمله در شرایطی توسط معاون روابط کار وزیر مطرح شده که هنوز شش ماه تا پایان سال مانده و کارگرانی که فقط ۹ میلیون تومان حقوق ماهانه می‌گیرند (بیش از ۶۰ درصد کارگران شاغل و بازنشسته در سراسر کشور حداقل‌بگیر هستند و با همین حقوق ۹ میلیون تومانی روزگار می‌گذرانند) حداقل دو هفته در ماه را به سختی می‌گذرانند.

آخرین محاسبات مستقل نشان می‌دهد کمترین رقم سبد معیشت در استان‌های مختلف کشور به ۲۲ میلیون تومان رسیده است؛ با این حساب، حقوق ۹ میلیون تومانی، از نصف سبد معیشت دو میلیون تومان کمتر است؛ یعنی کارگری که ۹ میلیون حقوق می‌گیرد اگر در شهرستان‌ها زندگی کند و اجاره خانه‌ی بیش از ۷ یا ۸ میلیون تومانیِ تهران را نپردازد، «در بهترین حالت» حقوق او کفاف دو هفته را می‌دهد. در واقع با حداقل دستمزد در شهرستان‌ها دو هفته هم نمی‌شود دوام آورد.

و این معادله وقتی مصداق پیدا می‌کند که یا خانواده‌ی کارگر صاحب خانه ملکی باشند و یا در شهرستان کوچکی زندگی کنند که اجاره خانه نهایتاً دو یا سه میلیون تومان است؛ اینکه آیا جایی در نقشه جغرافیای ایران می‌توان یافت –به جز روستاها- که اجاره خانه بدون پول پیش، نهایت دو تا سه میلیون تومان باشد، باز سوالی‌ست که پاسخ ساده‌ای ندارد؛ گشت و گذار در سایت‌های مختلف خرید و فروشِ مسکن مانند دیوار، نشان می‌دهد که چنین شهرستانی با این چنین مختصاتی امروز در نقشه‌ی جغرافیا یافت نمی‌شود.

حالا اگر این کارگر از بد روزگار ساکنِ کلانشهرِ تهران باشد و بخواهد اجاره خانه‌ی ۸ یا ۱۰ میلیون تومانی بپردازد، آخر هر ماه، کل حقوقی که از کارفرما می‌گیرد، پای اجاره خانه می‌رود و لابد باید با یارانه یا کار دوم یا سوم زندگی را بچرخاند.

حقوق کارگران باید ۳۰ میلیون باشد تا کارگران دوام بیاورند!

فرامرز توفیقی (فعال کارگری) که محاسبات مستقل سبد معیشت خانوارهای کارگری را انجام داده؛ می‌گوید: در تهران حداقل هزینه‌ها برای یک خانوارِ سه یا چهار نفره با احتساب کرایه خانه به ۳۰ میلیون تومان هم می‌رسد؛ یک خانواده‌ی کارگر تهرانی که مستاجر است، باید ۳۰ میلیون حقوق داشته باشد که بتواند تا پایان ماه دوام بیاورد.

به گفته وی، حداقل دستمزد در تهران از یک سوم خط فقر هم پایین‌تر است و با این شرایط چطور آقای وزیر از «انشالله سال بعد تصمیم بهتری می‌گیریم» صحبت می‌کند؟

در این اوضاع، انشالله سال بعد تصمیم بهتری می‌گیریم، نمی‌تواند برای کارگرانی که همین امسال یا به عبارت دقیق‌تر همین امروز در مشکلات معیشتی در حال غرق شدن هستند، امیدوارکننده باشد و مشکلات‌شان را مرتفع سازد.

در عین حال، اعضای کارگری شورایعالی کار می‌گویند هنوز دعوتنامه‌ها برای برگزاری نشست شورایعالی کار به دست‌شان نرسیده؛ آن‌ها می‌گویند علیرغم گذشت ده روز از مهر، خبری از برگزاری نشست سه‌جانبه‌ی شهریور نیست.

به گفته‌ی اعضای کارگری شورایعالی کار، وقتی سه عضو رسمی درخواست برگزاری جلسه با یک موضوع خاص را ثبت می‌کنند، باید نشست با همان موضوع درخواستی در مدت دو هفته برگزار شود؛ جز این باشد، قانون در ساده‌ترین خوانش آن زیر پا گذاشته شده است.

علی خدایی عضو کارگری شورایعالی کار می‌گوید: انتظار ما این بود که پیش از اینها نشست درخواستی برگزار شود؛ ما بیست و دوم خرداد درخواست داده‌ایم، به تقویم نگاه کنید، امروز چندم مهر است؟

سرنوشت حقوق کارگران در بودجه سال ۱۴۰۳

در حالی که خواسته کارگران مبنی بر ترمیم دستمزدشان متناسب با نرخ تورم و سبد معیشت به جایی نرسید، حالا چشم امید آنها به بودجه ۱۴۰۳ است.

 کارگران که از ابتدای امسال از هر ابزار و شیوه‌ای استفاده کردند تا خواسته آنها مبنی بر ترمیم دستمزدشان متناسب با نرخ تورم و سبد معیشت، برآورده شود، حالا در شرایطی که صدایشان به وزیر کار و مجلس رسیده اما امیدی به تغییر وجود ندارد، چشم امیدشان را به بودجه ۱۴۰۳ دوخته‌اند.

نمایندگان کارگری می‌گویند کار دستمزد گره خورده است. گره کار هم به بودجه برمی‌گردد، چرا که نرخ دستمزد در ماه‌های پایانی هر سال تعیین می‌شود اما پرونده بودجه قبل از آن بسته شده است. یعنی تکلیف بودجه چند ماه قبل از تعیین دستمزد توسط سازمان برنامه و بودجه مشخص می‌شود. نمونه مثال‌زدنی در این باره به سال ۱۴۰۱ مربوط می‌شود، نرخ دستمزد در شورای عالی کار به میزان ۵۷ درصد بالا رفت اما آنچه در بودجه درباره آن تصمیم‌گیری شده بود، افزایش دستمزد به میزان ۱۰ درصد بود. امری که فشار زیادی را به دولتی که با کسری بودجه بالایی مواجه بود، تحمیل کرد.

فعالان حوزه کارگری معتقدند که اگر نرخ دستمزد بیشتر از رقم پیش‌بینی شده در بودجه باشد، دولت دچار مشکل خواهد شد و اگر کمتر تعیین شود، این کارگر است که باید سختی‌های زیادی را متحمل شود. به همین دلیل اینبار فعالان کارگری به دولت گوشزد کرده‌اند که لااقل گره دستمزد در بودجه ۱۴۰۳ باز شود.